door: Dick Zeegers
Stichting Waarborgfonds Sport (SWS) signaleert al enkele jaren dat de financiële positie van sportverenigingen verslechtert. Het afgelopen jaar is deze positie wederom teruggelopen. Los van deze verslechterde positie hangt er voor veel clubs een ‘zwaard van Damocles’ boven het hoofd als de BTW-sportvrijstelling wordt verruimd en clubs hier niet voor worden gecompenseerd.
SWS ontvangt van ruim 1.500 sportorganisaties de jaarstukken die - in verband met de in het verleden afgegeven borgstelling - jaarlijks worden gecontroleerd. Aan alle dossiers wordt een kwalificatie toegekend, die onder meer wordt bepaald op basis van het vermogen, de liquiditeitspositie, de resultatenrekening en de meerjarenbegroting.
De kwalificaties zijn de afgelopen jaren stelselmatig achteruit gelopen. Zo werd in 2010 59% van de verenigingen als ‘goed’ of ‘uitstekend’ aangemerkt. Eind 2016 is het percentage dat in deze categorieën zit nog ‘slechts’ 40%. Veel sportverenigingen zijn gezakt naar de categorie ‘redelijk’. Deze clubs kunnen de bancaire aflossingen (nog) keurig voldoen, maar bouwen geen liquiditeit op voor de toekomst.
Gevolgen investeringen
Steeds meer penningmeesters zijn niet in staat te sparen voor toekomstige investeringen. Daarnaast teren ook veel clubs in op de nog aanwezige liquide middelen. Als in de toekomst bijvoorbeeld geïnvesteerd moet worden in het clubgebouw of de velden, zullen er bij veel verenigingen problemen ontstaan. Historisch gezien wordt door sportverenigingen de helft van de investering bancair geleend. Doordat de kaspositie bij clubs steeds slechter wordt, zal dit aandeel in de komende jaren ongetwijfeld verder stijgen. Daarbij is het de vraag of deze clubs op dat moment in staat zijn om de hieruit voortvloeiende (hogere) rentelasten en aflossingen voldoende te kunnen opvangen binnen de exploitatie.
"De rekening komt uiteindelijk terecht bij de gebruiker van de accommodatie, oftewel de sportvereniging en haar leden"
‘Zwaard van Damocles’
Los van de bovenstaande neergaande tendens hangt er een ‘zwaard van Damocles’ boven de financiering van sportaccommodaties. Bij veel sportparken is er een separate stichting opgericht die de accommodaties exploiteert en ter beschikking stelt aan de vereniging. Voordeel hiervan is dat de stichting de btw op de investeringen kan verrekenen en dat het ‘gelegenheid geven tot sportbeoefening’ een btw-belaste prestatie is die valt onder het lage btw-tarief van 6%. De vereniging kan de btw die zij verschuldigd is over de vergoeding die wordt voldaan aan de stichting niet verrekenen.
Maar omdat de aftrek voor de stichting veelal het 21%-tarief betreft is er per saldo sprake van een ‘btw-voordeel’. Staatssecretaris van Financiën Wiebes heeft in 2016 aangegeven dat, op basis van Europese wetgeving op dit gebed, de btw-vrijstelling moet worden aangepast, waardoor het ‘gelegenheid bieden tot sportbeoefening’ niet langer kwalificeert als een btw-belaste prestatie. SWS heeft berekend dat sportstichtingen in combinatie met sportverenigingen meer dan 100 miljoen euro per jaar aan btw kunnen verrekenen. In de toekomst leidt dit tot een extra kostenpost waarvan de rekening uiteindelijk terecht komt bij de gebruiker van de accommodatie, oftewel de sportvereniging en haar leden.
"Dit zal leiden tot een mogelijke verhoging van de contributie van ruim 33 euro per lid per jaar"
Enorme contributieverhoging
De ruim 100 miljoen euro die jaarlijks door sportstichtingen aan btw verrekend kan worden zal door de sportclubs op een alternatieve wijze moeten worden gefinancierd. Aangezien sportverenigingen op dit moment al allerlei creatieve financieringsvormen (loterijen, ledenobligaties en sponsoracties) toepassen, is de kans zeer reëel dat dit gaat leiden tot forse contributieverhogingen. Als we uitgaan van de situatie dat op de sportparken waar dit betrekking op heeft circa drie miljoen sporters in verenigingsverband actief zijn, dan leert een simpel rekensommetje dat dit zal leiden tot een mogelijke verhoging van de contributie van ruim 33 euro per lid per jaar. Dit effect komt boven op het feit dat de financiële positie al jaren vermindert en de contributies al een stijgende lijn laten zien.
Overigens is in de bovenstaande berekening de jaarlijkse investeringen van overheden niet meegerekend. De te verrekenen btw door overheden werd door de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) eerder geschat op ruim 200 miljoen euro per jaar. Ook over dat deel is er een gerede kans dat dit door de gemeenten zal worden doorberekend (bijvoorbeeld middels huur van velden en/of kleedkamers) aan de sportverenigingen. De verhoging van contributie kan zodoende nog hoger uitpakken.
"De fraaie sportinfrastructuur in Nederland zal in rap tempo verslechteren als niet wordt ingegrepen"
Compensatie noodzakelijk
Gezien de bovenstaande beweringen lijkt een compensatie van overheidswege de enige uitkomst. Diezelfde overheid krijgt immers miljoenen extra binnen aan btw en met andere verdienmodellen lijkt een dergelijk bedrag niet structureel op te lossen. De fraaie sportinfrastructuur in Nederland zal in rap tempo verslechteren als niet wordt ingegrepen. Daarnaast ben ik ervan overtuigd dat het voor veel sportverenigingen het einde zal betekenen als de negatieve effecten van deze maatregelen niet zullen worden gecompenseerd.
Minister Schippers van het Ministerie van VWS lijkt deze mening te delen. Ze deed immers onlangs de uitspraak op het Algemeen Overleg Sport dat het volgens haar ondenkbaar is dat de btw-vrijstelling komt te vervallen zonder dat er sprake is van compensatie. Ik zou zeggen graag in deze kabinetsperiode nog actie. Geen woorden, maar daden.
Dick Zeegers is directeur van Stichting Waarborgfonds Sport (SWS). Deze organisatie verstrekt borgstellingen voor sportclubs aan banken, waardoor sportverenigingen in staat zijn om bancair tegen gunstige voorwaarden te lenen. Voor meer informatie: www.sws.nl.