door: Michiel de Nooij
Op 2 december beslist de FIFA welk land het WK voetbal 2018 mag organiseren. Nederland is samen met België een van de kandidaten. Over deze kandidatuur is de afgelopen maanden veel te doen geweest in de media. Daarbij is een belangrijke vraag hoe economisch aantrekkelijk het voor Nederland is om het WK in huis te halen.
De best mogelijke schatting is dat het meer geld kost dan het oplevert, namelijk € -150 miljoen. Toch hoeft het organiseren van een WK niet slecht te zijn voor de welvaart. Gevoelens van trots, geluk, saamhorigheid en nationale identiteit waren binnen het onderzoek niet in geld te waarderen. Als dit effect per Nederlander minstens € 9 bedraagt, dan kan het WK maatschappelijk rendabel zijn.
Deze uitspraak baseer ik op een kosten-batenanalyse die ik met collega’s heb uitgevoerd bij SEO Economisch Onderzoek (NOOT 1). In dit rapport zijn alle effecten geanalyseerd die de gehele Nederlandse samenleving ondervindt als het WK in Nederland en België is en niet elders.
Uitkomst waarschijnlijke scenario
In het meest waarschijnlijke scenario bedragen de totale kosten € 476 miljoen (netto contante waarde). De belangrijkste kostenpost is de aanpassing van de stadions voor zover die zonder WK niet gebeuren. De grootste investering is de bouw van een Nieuwe Kuip met 85.000 plaatsen voor de openingswedstrijd en de finale. Dit stadion kost ongeveer € 600 miljoen. We schatten dat hier baten van extra kaartverkoop etc. van € 300 miljoen tegenover staan. Ook de veiligheid rond het evenement brengt substantiële kosten met zich mee, namelijk € 150 miljoen netto contant. Dit is de kostprijs van de politie die nu niet voor hun reguliere taken ingezet kan worden.
Uiteraard brengt de organisatie van een WK niet alleen kosten maar ook baten met zich mee. In het meest waarschijnlijke scenario in totaal € 321 miljoen. De organisatie en het verblijf van de ploegen, media en sponsoren leveren € 202 miljoen op. Verder komen er door een WK veel extra toeristen naar Nederland, dit geeft een tijdelijke bestedingsimpuls van € 141 miljoen. Dit bedrag is berekend door te schatten hoeveel toeristen op het WK af komen, dit te corrigeren voor het feit dat veel gewone toeristen een stad met een groot evenement mijden (crowding out), vermenigvuldigd met de bestedingen per dag per toerist. Tot slot lekt een deel van dit voordeel weg naar de FIFA die een belastingvrijstelling heeft bedongen. Een post van ongeveer € -23 miljoen.
Verder zijn er een aantal niet in geld uit te drukken effecten zoals het voordeel voor de TV-supporter bij een WK in de eigen tijdzone, gevoelens van nationale trots, saamhorigheid en nationale identiteit, gegarandeerde deelname van Nederland aan het WK en een grotere succeskans (het thuisvoordeel). En er kunnen negatieve effecten optreden zoals de verstoring van het openbare leven, verkeerscongestie, milieueffecten en een mogelijk negatief langetermijneffect op het toerisme. De waarde van het plezier (en de overige positieve effecten) moet minstens € 9 per Nederlander zijn om het negatieve saldo van de gemonetariseerde kosten en baten te compenseren.
Onzekerheid van de uitkomst
Deze schatting van kosten en opbrengsten van het organiseren van een WK berust zoveel mogelijk op literatuur en kennis van eerdere evenementen. Er zijn echter weinig goed vergelijkbare evenementen. Het WK2006 in Duitsland is het beste voorbeeld. Een WK in Zuid-Afrika zegt al veel minder. Een EK, zoals in 2000, heeft een veel kleinere omvang. En de fanfeesten die een groot deel van de toeristen trekken zijn relatief nieuw. Daarom hebben we naast een waarschijnlijk alternatief ook een gunstig en een ongunstig alternatief doorgerekend. Ook is een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd waarvan de belangrijkste conclusie is dat een positief saldo van de in geld gewaardeerde effecten niet waarschijnlijk is.
Per saldo niet verdienen aan een WK: is dat gek?
Dat valt eigenlijk wel mee. Ook al zeggen voorstanders dat de baten enorm zijn en zijn er veel studies die vooraf veel baten en weinig kosten beloven. Toch is het niet verwonderlijk dat de kosten groter zijn dan de financiële baten, gezien de literatuur over EK’s, WK’s en Olympische Spelen. Daarin blijkt achteraf dat veel vooraf gemaakte schattingen van baten veel te hoog zijn. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat veel effecten, zoals gewone toeristen die afgeschrokken worden door de drukte tijdens een groot evenement en thuis blijven, daarin niet zijn meegenomen. Dergelijke effecten zijn hier wel meegeteld. Over het algemeen laten studies naar de kosten en baten uitgevoerd na afloop van een groot evenement amper positieve resultaten voor het organiserende land of stad zien, eerder negatieve. De organiserende sportbond kan er wel aan verdienen. Zo maakte de FIFA in 2006 in Duitsland € 1,4 miljard winst.
Second opinion
De uitkomst van het SEO rapport was voor The HollandBelgium Bid (het organiserend comité) reden om een second opinion te bestellen (NOOT 2). Dit rapport komt op een positief saldo van € 202 miljoen. Dat klinkt in ieder geval leuker, toch overtuigt het niet. Waarom niet? Ten eerste ziet de second opinion veel minder kosten voor stadioninvesteringen, omdat ze positief inschat wat zonder het WK zal worden geïnvesteerd. Het grootste verschil zit rond de Nieuwe Kuip. De second opinion gaat ervan uit dat zonder WK er een nieuw stadion voor 65.000 toeschouwers komt. Met WK wordt het een nieuw stadion voor 85.000 toeschouwers. De second opinion neemt de extra kosten van € 200 miljoen mee. Dat nieuwe stadion is echter nog niet zeker: € 400 miljoen is voor Feyenoord en de gemeente Rotterdam op dit moment veel geld. En ja, iedereen wil dat nieuwe stadion, maar dat geldt ook voor die € 400 miljoen.
Ten tweede is de second opinion veel optimistischer over hoeveel extra toeristische bestedingen er komen. De second opinion gaat uit van hogere bestedingen per dag per toerist, langere verblijfsduur, en minder verdringing van gewone toeristen. De argumenten overtuigen echter niet. Zo zegt de second opinion dat de verdringing kleiner is omdat veel van de buitenlandse voetbalbezoekers dagbezoekers zijn. Tegelijkertijd schat de second opinion de bestedingen per dag en de gemiddelde verblijfsduur echter hoger in dan het SEO rapport.
Ten derde heeft de second opinion alleen gekeken naar welke aannames van SEO positiever bekeken kunnen worden. Er zijn echter ook aannames die negatiever bekeken kunnen worden. De belangrijkste is dat een euro extra besteding (door toeristen of het organiserende comité) leidt tot een euro meer productie in Nederland en dus welvaart in Nederland. Echter deze aanname ligt onder economen gevoelig. Immers, waar komt de extra arbeid vandaan om de productie te draaien? Zat deze ledig op de bank en is er dus extra productie of wordt andere productie verminderd omdat het personeel tijdelijk voor het WK werkt? In het laatste geval is onze schatting te positief.
Conclusie
De beste schatting van wat Nederland aan het WK verdient is dus negatief. Is dat een reden om het niet te willen? De niet in geld gewaardeerde effecten kunnen het organiseren van het WK voetbal wel degelijk positief maken voor Nederland. Vergelijk het met een feest: dat mag ook wat kosten. Of Nederland dit voetbalfeest ook mag organiseren weten we nu snel.
Noten
1. Marcel van den Berg, Michiel de Nooij, Carl Koopmans (2010) Kengetallen kosten-batenanalyse van het WK voetbal. SEO-rapport nr. 2010-13. Amsterdam. Klik hier voor de inhoud van het rapport.
2. Second opinion kosten-batenanalyse van het WK voetbal 2018, door Meerwaarde, W.J.H. Mulier Instituut, Hypercube en Sport2B. Klik hier voor de inhoud van het rapport.
Voor een reactie van Egbert Oldenboom (Meerwaarde) en Pieter Verhoogt (Sport2B) op dit artikel klik hier.
Michiel de Nooij is senior onderzoeker bij SEO Economisch Onderzoek.