door: Ruud Andries en Caroline van Lindert Geen pijlsnelle jonge aanvallers op roze schoenen en verdedigers die spelen op buitenspel, maar gewoon lekker een potje voetballen met en tegen leeftijdsgenoten. Dat is het 7x7 45+ voetbal, een welkome aanvulling op de bestaande (veteranen)competities. Bij deze nieuwe voetbalvorm spelen de teams in zeventallen, op een half speelveld tegen spelers die minimaal 45 jaar oud zijn. Onbeperkt wisselen is toegestaan en de buitenspelregel is afgeschaft!
Het 7x7 45+ voetbal is door spelers in de doelgroep met veel enthousiasme ontvangen. Voor veel van hen is het reguliere voetbal - waarbij elk weekend een wedstrijd van tweemaal 45 minuten op het programma staat - om praktische of fysieke redenen geen optie. Deze voetbalvorm biedt, gezien de vergrijzing van de Nederlandse samenleving, enorme kansen om ouderen voor de voetbalsport en dus ook voor de voetbalvereniging te behouden. Daarnaast biedt het concept de vereniging nog een aantal andere interessante voordelen, zoals het aanboren van nieuwe vrijwilligers, een betere bezetting van de accommodatie (bijvoorbeeld op ochtenden en de vrijdagavond) en een hogere kantineomzet.
In de afgelopen paar seizoenen hebben drie vitale voetbalverenigingen (FC Lisse, Zeelandia Middelburg en L.A.C. Frisia 1883 uit Leeuwarden) onder begeleiding van de KNVB geëxperimenteerd met voetbalaanbod voor 45-plussers, variërend van trainingen, fitheidstesten en toernooien tot aan de werving van deelnemers. Dit kwam tot stand binnen het NOC*NSF programma Proeftuin ‘Nieuwe Sportmogelijkheden’. Het Mulier Instituut voerde onderzoek uit naar de beleving en ervaringen van de deelnemers aan de 45+-voetbalactiviteiten en de implementatie bij de drie proeftuinverenigingen.
De grote verdienste van 45+-voetbal is dat het aangepaste aanbod veel oudere mensen een plezierige vorm van sporten biedt. Het veld is kleiner wat beter past bij de fysieke mogelijkheden van de oudere spelers. De min of meer vrijblijvende opzet maakt dat oudere spelers hun sport beter kunnen combineren met andere hobby’s, sociale verplichtingen en voor de groep tot 65 jaar met het werk. Bovendien gaat het nu niet zozeer meer om de knikkers, maar veel meer om het spel zelf. Dat de bal rond is, zit bij de meeste deelnemers nog goed in het geheugen. Het gros van de huidige deelnemers heeft namelijk een voetbalverleden.
Sommige van de huidige deelnemers spreken met weemoed over hun tijd bij het ‘eerste’ dan wel het toenmalige vriendenteam. Op een bepaald moment in hun leven zijn zij jammer genoeg gestopt met voetballen, vanwege de kinderen en/of de carrière. Zoals nu blijkt was dat geen definitieve streep onder de voetballoopbaan. Het spel blijft voor vele ex-voetballers aanlokkelijk en het 45+-voetbal geeft hen de kans om dat nu weer op te pakken. Spelers roemen vooral het feit dat zij het ‘kleedkamergevoel’ weer kunnen herbeleven, contacten met oude en nieuwe bekenden kunnen ophalen en zij op eigen niveau de strijd met zichzelf en andere 7x7-teams kunnen aangaan.
Deelnemers geven bovendien aan dat zij sinds het 45+-voetbal meer zijn gaan bewegen. Een groot aantal deelnemers vindt ook dat zij een betere conditie en meer sociale contacten heeft gekregen. Voor de spelers van het 45+-voetbal is het kunnen ondergaan van een fittest een grote meerwaarde. Eventuele gezondheidsproblemen die bij het voetbal een risico kunnen vormen, worden gesignaleerd. Maar veel belangrijker wellicht is dat spelers zichzelf doelen kunnen stellen op sportief niveau. Ook de aanwezigheid van deskundige medische begeleiding stellen spelers op prijs.
Eén van de succesfactoren van het 45+-aanbod is het 7x7 partijspel op een klein veld. Vanwege het lage aantal benodigde deelnemers kost het weinig moeite om voor deze doelgroep toernooien te organiseren. Kaderleden geven echter ook aan dat het minder gemakkelijk is om wekelijkse (training)deelnemers aan een club te binden en deze groep snel te laten groeien. Vooraf hadden de drie proeftuinverenigingen ambitieuze doelen gesteld. Nu moeten we concluderen dat ‘klein beginnen – later uitbreiden’ een realistischer methodiek is.
Tips voor voetbalclubs die willen starten met 45+-aanbod
• Begin met een klein aanbod, bijvoorbeeld een wekelijkse training of een maandelijks toernooi. Dit voorkomt teleurstellingen over niet bereikte doelen.
• Maak werk van de werving, te beginnen bij de eigen achterban van oud-voetballers en breidt dat uit naar andere netwerken waar ouderen elkaar vinden.
• Al naar gelang de groei van het aantal deelnemers en hun specifieke wensen kunnen clubs het aanbod verder uitbreiden en differentiëren naar fysieke mogelijkheden (snelheid, vaardigheid), logistieke mogelijkheden (werkend en niet-werkend) en wensen (prestatief, recreatief).
• Een kartrekker, zoals de trainer van de groep of een betrokken bestuurslid, is nadrukkelijk gewenst.
• De uitdaging ligt in het aantrekken van deelnemers voor een proeftraining. Bij de werving dient in elk geval (meer) nadruk te liggen op het aspect: ‘gezelligheid’, want dat blijkt een belangrijk motief te zijn om (weer) te gaan voetballen.
Of het 45+-voetbal ook een geschikte activiteit is voor ouderen zonder voetbalverleden valt nog te bezien. Het gaat goed, zolang de conditie en het enthousiasme aanwezig is, zo geven huidige 45+-voetballers aan. Waar het ontbreekt aan de nodige voetbaltechniek, wordt ook de fysieke belasting zwaarder, zowel voor de spelers zonder voetbalervaring als voor de meer ervaren spelers. ‘In de voet spelen’, levert nu eenmaal minder gelopen meters op en dus minder kans op blessures.
Het aantal verenigingen dat aan de slag gaat met het 7x7 45+-voetbal groeit inmiddels met de dag. Om verenigingen zo goed mogelijk te ondersteunen bij het van de grond krijgen van deze nieuwe voetbalvorm, heeft de KNVB de ‘45+ starterskit’ ontwikkeld. Deze doos bevat naast een aantal handige materialen, vooral veel kennis. De starterskit, die ook te gebruiken is voor verenigingen die met ‘7x7 35+ voetbal’ willen starten, bestaat onder meer uit een handboek dat stapsgewijs helpt om deze voetbalvorm bij de vereniging op te starten. Naast advies over de organisatie en werving van deelnemers, geeft het handboek voorbeelden van specifieke 45+- trainingen. Daarnaast bestaat het pakket uit materialen om de zichtbaarheid binnen de vereniging te vergroten, zoals hesjes, bidons en bierviltjes.
De KNVB heeft ook een ondersteuningstraject ontwikkeld om samen met een gemeente richting de verenigingen op te trekken. Voor alle verenigingen in de gemeente wordt dan een informatiebijeenkomst georganiseerd. Geïnteresseerde verenigingen krijgen vervolgens advies en ondersteuning op het gebied van organisatie, werving van deelnemers en trainingen. Uiteindelijke doel is het organiseren van een 7x7 toernooi als afsluiting van het 45+-voetbal ondersteuningstraject.
Het streven is dat bij alle deelnemende verenigingen een 45+-voetbal aanbod is gerealiseerd dat de vereniging volledig zelfstandig kan voortzetten. Voor geïnteresseerde verenigingen organiseert de KNVB vanaf dat moment ook een lokale 7x7 45+-competitie en/of toernooien. Al met al moeten deze inspanningen leiden tot een substantiële groei van het aantal 45plussers dat de voetbalsport heeft (her)ontdekt.
Met ingang van het seizoen 2010/’11 is Continental partner geworden van het 7x7 35/45+ voetbal. Samen met Continental zal de KNVB deze voetbalvorm verder ontwikkelen en stimuleren. Voor meer informatie: klik hier (info op KNVB-site) en hier (bericht op site Mulier Instituut).
Ruud Andries werkt bij de KNVB, afdeling marketing amateurvoetbal. Voor meer informatie: ruud.andries@knvb.nl. Caroline van Lindert is senior onderzoeker bij het Mulier Instituut. Voor meer informatie: c.vanlindert@mulierinstituut.nl