door: Bert van Lingen

De heer Harm Rozie heeft zich geprofileerd als deskundige op het gebied van informatieverstrekking, voorlichting en communicatie. Vanuit deze hoedanigheid heeft hij een viertal jaren bij de KNVB gewerkt. Ik heb zo’n vijfentwintig jaar bij de voetbalbond gewerkt vanaf 1979, met een onderbreking van vier jaar toen ik bij Glasgow Rangers werkte. Ik kan me niet herinneren dat de heer Rozie zich op een of andere wijze heeft verstaan met de activiteiten en/of inhoud van de KNVB Academie. Hij is in ieder geval nooit bij een van de scholing-of trainingsactiviteiten gesignaleerd waar ik bij betrokken ben geweest, en dat waren er ontelbare!

Ik heb mij vijfentwintig jaar in samenwerking met andere gemotiveerde en vakkundige collega’s ingezet voor het ontwikkelen van een opleidingslandschap dat uitgangspunten, doelstellingen en werkwijzen en bijpassend lesmateriaal baseerde op de specificiteit en karakteristieken van het voetbalspel. De door de heer Rozie gehanteerde term 'verschoolsen' - in deze context bedoeld als een diskwalificerende opmerking voor de aanpak van de Academie - is dan ook gebaseerd op een gebrek aan kennis en inzicht van de geschiedenis, inhoud en ontwikkeling van de Academie.

Even terzijde. De heer Rozie meent bovendien het niveau van het Nederlandse onderwijssysteem in een moeite als falend en feilend te moeten meenemen in zijn betoog. Ook hier valt weer geen weergave van de werkelijkheid te ontdekken.
Nederland is een van de welvarendste landen van de wereld. Het kan bogen op een fantastisch onderwijsbestel. Elk jaar wordt er een World University Ranking top-200 samengesteld op grond van heldere en harde criteria. Nederland bezet de vierde plaats op deze lijst met een vertegenwoordiging van elf Nederlandse universiteiten. Vooraanstaande vertegenwoordigers zijn de universiteiten van Leiden, Delft, Rotterdam en Wageningen. In de tijd dat wij in Moskou woonden was er van de wereldmacht Rusland geen enkele universiteit in deze top-200 te ontdekken.

'Kantinepraat'
Overigens getuigt de vraag 'Bestaat de leerstof van het voetbal niet te veel uit de gestolde fragmentarische kennis over successen uit het verleden?' op geen enkele wijze van verdieping van kennis van zaken. Het stuk van de heer Rozie lezend vraag ik me af of het het wel waard is om te publiceren. Natuurlijk, iedereen mag zeggen wat hij/zij wil, vrijheid van meningsuiting, toch? Echter op een platform als Sport Knowhow XL mag je verwachten dat de inhoud het 'kantinepraat'-niveau overstijgt. Op z’n minst zouden beweringen en feiten op waarheidsgehalte getoetst moeten worden.

Zinnen als '(...) naar aanleiding van een opmerking van Johan Derksen in Voetbal Inside over verloren creativiteit bij spelers - vroeg ik me ineens af wat de invloed is geweest van dit instituut op de toestand in het huidige voetbal. Die toestand vinden steeds meer liefhebbers deplorabel' geven aan dat deze communicatiedeskundige zich baseert op populistische 'pseudo-analyses'.

Hoe is het overigens mogelijk, welke voorwaarden liggen er aan ten grondslag, dat een zo klein land als Nederland de laatste twintig jaar structureel rond of vaker zelfs binnen de top 10 van de FIFA-ranking te vinden is? Nederlandse spelers met Nederlandse coaches in Nederlandse vertegenwoordigende teams hebben dat gepresteerd! Ook het opgevoerde argument rond de discussie tussen Cruijff en van Basten is op geen enkele wijze steekhoudend.

Alsof beide ex-topspelers van uitzonderlijke klasse zich fundamenteel, vanuit een onafhankelijke positie hebben verdiept en ingelezen in de noodzaak van het ontwikkelen van een 'voetbaltaal' (literatuur: 'Voetbaltheorie', door Jan Tamboer m.m.v. Bert van Lingen en Raymond Verheyen). Of hoe het volwassenen-spel 'voetballen' zodanig gemodificeerd en aangepast moet worden ten behoeve van het leerproces van jeugdigen in alle stadia van hun ontwikkeling? (literatuur: 'Het jeugdvoetballeerproces', door Bert van Lingen). Maar ook hoe de voetbalprestatie systematisch verbeterd/getraind kan worden (literatuur: 'Het periodiseren van voetballen', door Raymond Verheyen).

Het wordt ook hinderlijk voor een inhoudelijke discussie wanneer gehanteerde termen onvoldoende betekenis hebben of op meerdere manieren te interpreteren zijn (zogenaamde containerbegrippen) en ook niet verduidelijkt worden voor deze specifieke context. Zoals er in dit stuk van de heer Rozie te vinden zijn:

• creativiteit;
• ondernemend;
• samenwerking;
• lekker in hun vel zitten;
• creativiteit onderdrukkende effecten;
• de verschoolsing van de opleiding van jonge voetballers;
• de existentiële succesfactor creativiteit bij voetballen;
• voetbal is emotie;
• weinig aandacht voor de psyche van het voetballen;
• zieleknijper;
• mentale zwakte.

Tenslotte wil ik nog wijzen op het feit dat de aanpak van de KNVB Academie model heeft gestaan voor het ontwikkelen van het UEFA-opleidings- en daaraan gekoppelde certificeringssysteem. Talloze bijeenkomsten in heel Europa hebben met medewerking van Academie-functionarissen ervoor gezorgd dat er inzicht en vaardigheden worden ontwikkeld die gebaseerd zijn op een 'voetbaleigen' praktijktheorie.

Al met al moet ik constateren dat de heer Rozie zich in het vervolg beter kan concentreren op hetgeen hij wellicht wél goed in is, namelijk het informeren en communiceren van door vakmensen ontwikkelde inhoud. Opleiden is een vak! Niet te veel de 'voetbaldeskundige' uithangen door te pronken met het feit dat er een aantal mooie jaren in de Zeister bossen zijn beleefd.

Bert van Lingen voetbalde voor de amateurclubs Concordia en DHC. Later werd hij sportleraar en gediplomeerd voetbalcoach. Hij vervulde vervolgens binnen de KNVB talloze functies, onder meer die van assistent-bondscoach van het Nederlandse Militair Elftal, coach van jeugdteams (Oranje < 20 jaar) en assistent-bondscoach Nederlands Elftal (van o.a. de bondscoaches Kees Rijvers, Rinus Michels en Dick Advocaat). Van Dick Advocaat was Van Lingen ook de assistent bij clubs als Glasgow Rangers, Zenit Sint-Petersburg en Sunderland en de landenteams van België, Rusland en Servië. Van Lingen schreef diverse boeken over het trainerschap. Hij is de echtgenoot van Vera Pauw, aan wie de ontwikkeling van het vrouwenvoetbal in Nederland voor een substantieel deel te danken is.

Naschrift door Harm Rozie
De geestdrift en inzet van Oefenmeester (met een hoofdletter!) Bert van Lingen is zeker niet onopgemerkt gebleven, ook voor mij niet. De vraag of er hard gewerkt is met de best beschikbare knowhow binnen en rond de Voetbalacademie is niet aan de orde wat mij betreft. Met mijn bijdrage wil ik het ‘her’-denken van methoden aan de orde stellen.

Zijn er betere vragen te stellen over de inrichting van de ontwikkeling van de voetbalsport dan twintig of tien jaar geleden, of zelfs nu? Ik baseer mijn vermoedens dat dat mogelijk is inderdaad op (mijn) kennis van leren en onderwijs. Die kennis is hoogst actueel, en zet ik in als professional in communicatie en verandering.

De kern van verandering en innovatie is leren, vandaar dat ik me er al jaren in verdiep hoe leerprocessen verlopen in ons eigen brein en in interactie met anderen en onze omgeving en bij activiteiten zoals werk. Dankzij transformatief onderzoek zijn hierin sprongen gemaakt en zijn er leerstof en tools voor overdracht, waar ik mee werk.

Deze kennis is ook beschikbaar voor Bert van Lingen, de Voetbalacademie, en wie er verder maar in is geïnteresseerd. Ze stelt de gebruiker in staat te reflecteren op eigen talentbenutting, en zijn of haar creatievermogen en samenwerkingsvermogen te ontwikkelen. We werken hiermee om steeds toenemende complexiteit te kunnen hanteren. De methode is laagdrempelig ontsloten, maar een voetbalversie zou de populariteit ervan snel doen groeien.

Voor meer informatie: harm.rozie@comcon.nl