door: Jurryt van de Vooren / Sportgeschiedenis.nl
De eerste vrouw ooit die een Elfstedentocht voltooide, was Janna van der Weg (1893-1974). Zij reed de tocht uit in de tijd dat vrouwen nog geen stemrecht hadden.
De eerste vrouw die ooit op Elfstedenijs stond, was Jikke Gaastra. In 1912 reed ze mee, maar werd in Sneek van het ijs gehaald. Tegenwoordig is Sneek de eerste stad na vertrek, maar in 1912 werd de Elfstedentocht in tegengestelde richting gereden. Gaastra werd derhalve vlak voor de finish van het ijs gehaald. Alhoewel ze de 200 kilometer niet had afgerond, kreeg ze tόch het kruisje. De Nieuwe Rotterdamsche Courant was erbij toe dat gebeurde: ‘Een daverend gejuich ging er op toen die heugelijke tijding bekend werd.’
Zodoende is Gaastra de eerste vrouw ooit met een Elfstedenkruisje, alhoewel ze de tocht niet voltooide. Die eer was in 1917 weggelegd voor Janna van der Weg. Samen met haar broer Jan passeerde ze om exact 18.49 uur de eindstreep.
Gaastra en Van der Weg waren daarmee de eerste twee vrouwen van de 2.800, die tot nu toe een Elfstedentocht hebben uitgereden. Volgens sporthistoricus Johannes Lolkama is Sjoerdsje Faber uit Wergea hiervan de Keizerin. In zijn laatste boek ‘It Sil Heve’ schrijft hij:
‘Vijfmaal voltooide zij de Tocht. De eerste keer in 1940 was ze zelfs dagenlang voorpaginanieuws. Sjoerdsje Faber was de enige vrouw! Daarna volgden nog de edities van 1941, ‘42, ’47 en ’56. In 1954 was ze al getrouwd met Theunis Venema, die vier maal de Elfstedentocht uitreed.’ In 1941 werd deze Keizerin deelname aan de ‘wedstrijdversie’ van het schaatsevenement ontzegd, omdat die niet voor vrouwen geschikt zou zijn.
Van der Weg is in 1974 overleden. In Oude Leije staat een speciaal standbeeld ter ere van de winnaressen van de wedstrijd van de Elfstedentocht. De naam van Van der Weg staat hier daarom niet bij, omdat ze in 1917 aan de toertocht meedeed.
Kijk voor meer nostalgische schaatsberichten op Sportgeschiedenis.nl:
- De vrouwen van de Elfstedentocht
- De vrouwen van 1963
- Vrouwenwedstrijd Elfstedentocht niet scheiden van de mannen