door: Roel Mazure | 30 augustus 2012
Chris Brands begeleidt sporters door voor hen trainingsschema’s op te stellen. Daarnaast besteedt hij wanneer mogelijk ook aandacht aan de mentale kant, vooral door visualisatie toe te passen. Toch is hij terughoudend om dat woord veel te gebruiken. “Dat schrikt misschien af. Wat ik wil is met mensen werken en hen effecten laten merken. Als het werkt, doet die term er niet toe.”
Volgens Wikipedia is ‘visualisatie’ het vertalen van een gedachte naar een beeld. Dat kan op allerlei gebieden, dus ook in de sport. Als sporters visualiseren, proberen zij hun prestaties voor te stellen in beelden. Een hoogspringer bijvoorbeeld visualiseert alle bewegingen die voorafgaan aan de sprong, vanaf de aanloop. Visualisatie zou een positief effect kunnen hebben op de prestaties die vervolgens in werkelijkheid geleverd worden.
“Er is veel onderzoek gedaan naar succesvolle mensen”, vertelt Chris Brands (1969). “Opvallend is dat zowel in de sport als op andere terreinen visualisatie bij hen een belangrijke rol speelt.” Ook tal van wetenschappelijk onderzoek zou het positieve effect van visualisatie onderbouwen. Het lastige van dat soort onderzoek is echter dat de mate waarin een proefpersoon een prestatie visualiseert niet te kwantificeren valt. Bovendien ervaart Brands dat voor veel mensen de psychologische kanten van presteren nog min of meer taboe zijn. “Een bezoek aan een sportpsycholoog heeft nog steeds het stigma van persoonlijke zwakte”, zegt Brands. “Succesvolle sporters betrekken vrijwel altijd openlijk hun trainer bij hun succes, maar nooit hun sportpsycholoog!”
Proberen?
Brands volgde de ALO en studeerde Bewegingswetenschappen en is zelf geen officieel sportpsycholoog. Voor het toepassen van visualisatie is dat geen probleem. “De basis van mijn begeleiding is het opstellen van trainingsschema’s. Daarmee help ik atleten op afstand. Maar in veel gevallen heb ik ook persoonlijk contact met sporters. Vooral bij tegenvallende resultaten daag ik sporters uit: ‘Zullen we eens wat anders proberen?’.”
Om dat te illustreren vertelt Brands over een jonge triatleet die de overstap wilde maken van de korte naar de lange afstand. “Ik maakte trainingsschema’s voor hem, maar steeds bleek hij boven de veertig kilometer fietsen - de normale afstand op de korte afstand - pijn in zijn benen te krijgen, ook na regelmatig trainen.”
Volgens Brands was er bij die atleet kennelijk sprake van ‘negatieve associaties’. “Na een training heb ik hem gevraagd eens rustig te gaan zitten, te ontspannen en zich voor te stellen dat hij negentig kilometer volle bak kon fietsen.”
De resultaten waren opvallend. Aanvankelijk lukte het die atleet niet om zich dat plaatje voor te stellen. Hij zag in zijn visualisaties voortdurend tegenslag: hij verloor zijn bidon, hij schakelde verkeerd, kortom, mentaal verzon hij van alles waardoor die negentig kilometer een onneembare barrière bleef. “Hij was mentaal aan het tegenstribbelen”, verklaart Brands. “Maar uiteindelijk lukte het hem mentaal wel om negentig kilometer vol kracht te blijven fietsen. Daarna bleek hij het opeens in werkelijkheid ook te kunnen, pijnloos en zeer succesvol.”
Ook managers
Dat Brands met een voorbeeld van een triatleet komt, is niet toevallig. Brands is zelf een succesvol triatleet. In 2004 was hij Nederlands kampioen op de lange afstand. Dat kunstje herhaalde hij in 2007 en 2008. Verder volbracht hij tweemaal de Ironman Hawaii. Met die ervaring is hij voor veel triatleten - maar ook voor andere (top)sporters - een veel gevraagd begeleider. Daarnaast begeleidt hij ook managers van grote organisaties.
“Ook daarbij gaat het om het opheffen van blokkades via visualisatie. Soms zit daar een stap voor. Dan maak ik gebruik van het feit dat veel managers over hun werk praten als ‘topsport’. Brands vraagt managers zich dan voor te stellen dat zij inderdaad bezig zijn met hun favoriete sport en dat zich dan problemen voordoen. “Die problemen blijken vaak een vertaling van de zakelijke problemen. Via de omweg van de sport, help ik die blootleggen.”
Meditatie
Visualisaties zijn in zekere zin een vorm van meditatie, erkent Brands. “Maar hiervoor is het niet nodig dat je in een bepaalde houding gaat zitten. Bij sporters probeer ik het wel altijd na een training. Omdat ze dan moe zijn, is het makkelijker om gedachtenpatronen stil te zetten en ruimte te maken voor het mentale beeld van een te leveren prestatie.” Volgens Brands zijn het vermogen om te ontspannen en gedachten los te laten eigenlijk de enige voorwaarden om tot visualisaties te komen.
Coördinatie
Brands vertelt over een Zweeds onderzoek naar het effect van visualisatie. Daaruit blijkt dat basketballers die schoten op de basket visualiseerden daar binnen dertig dagen meer resultaat van hadden, dan basketballers die twee uur per dag oefenden.
“Juist bij activiteiten die coördinatie tussen bijvoorbeeld ogen en handen vragen, blijkt visualisatie goed te kunnen werken”, verklaart Brands. “Voor pure krachtsinspanningen kun je dergelijke resultaten niet verwachten. Om de Mont Ventoux vijftien minuten sneller te beklimmen, moet je natuurlijk gewoon stevig trainen. Maar visualisatie kan in zulke gevallen wel iets doen. Je kunt je op die manier voorbereiden op wat er gaat komen; de pijn en de vermoeidheid. Je kunt wel visualiseren dat je daar makkelijker mee omgaat.” En dat kan op 23 km klimmen best tot een persoonlijk record leiden.
Voor meer informatie: c.brands@cb-consultancy.nl