De komende jaren ondergaat de Kop van Feijenoord - een belangrijke verbindende schakel tussen het noordelijke en het zuidelijke deel van de stad Rotterdam - een transformatie. Aan BRO en ICSadviseurs is de vraag gesteld om inzicht te geven in het gewenste en haalbare voorzieningenprogramma, waaronder zowel commerciële (dienstverlening, horeca, winkels) als maatschappelijke voorzieningen (onderwijs, kinderopvang, welzijn, zorg en sport).

Laagdrempelige sportvoorzieningen in de Kop van Feijenoord

Aanleiding
De Kop van Feijenoord is een belangrijke verbindende schakel tussen het noordelijke en het zuidelijke deel van de stad Rotterdam. Gelegen aan de Maas tussen bekende landmarks als de Hefbrug, wooncomplex De Paperclip en kantoorgebouw De Brug van Unilever is dit gebied in potentie een aantrekkelijke en centraal gelegen woon-, werk- en leefomgeving. Deze strategische positie wordt nu echter nog nauwelijks benut. Want al oogt de Kop van Feijenoord vanaf de noordoever van de Maas als een prachtig 19e eeuws waterfront, erachter ligt een wijk die vergeten lijkt.

Braakliggende terreinen met een tijdelijke inrichting, verouderde gebouwen (zoals de Persoonshal) en een verloederde openbare ruimte bepalen de sfeer. Daarbij komt nog dat het gebied jaren lang letterlijk in tweeën werd gespleten door het oude spoor naar Dordrecht. Niet alleen de fysieke kwaliteit van de wijk is onvoldoende, het ontbreekt veel inwoners ook aan economische draagkracht. De Kop van Feijenoord wordt gedomineerd door sociale woningbouw. Het inkomen ligt onder het gemiddelde in Rotterdam en dit heeft zijn weerslag op het voorzieningenniveau.

Zo is de horeca van matige kwaliteit, is er een gebrek aan moderne sportfaciliteiten en zijn schoolgebouwen technisch en functioneel verouderd. Stakeholders zoals de Gemeente Rotterdam, betrokken ontwikkelaars en Woningcorporatie Woonstad gaan hier samen verandering in brengen. Zij gebruiken de ondertunneling van het spoor om de wijk de komende jaren een flinke impuls te geven. Na het vaststellen van de visie werken partijen nu samen aan de opstelling van een Masterplan. Aan BRO en ICSadviseurs de vraag om inzicht te geven in het gewenste en haalbare voorzieningenprogramma, zowel commerciële (dienstverlening, horeca, winkels) als maatschappelijke voorzieningen (onderwijs, kinderopvang, welzijn, zorg en sport).

Aanpak
De komende jaren ondergaat de Kop van Feijenoord een transformatie. Het stedenbouwkundig plan Visie Kop van Feijenoord dat in 2009 is opgesteld, gaat uit van de bouw van 1.500 nieuwe koop- en middeldure huurwoningen. Bestaande woningen worden gerenoveerd, er wordt een tramlijn en een nieuwe brug over de Koningshaven aangelegd en de parken worden heringericht. Zodoende wordt aangestuurd op een gezondere en meer duurzame sociale mix. Belangrijke voorwaarde voor de realisatie van een aantrekkelijk woonmilieu met sociale samenhang tussen de huidige en de nieuwe inwoners van de Kop van Feijenoord zijn goede voorzieningen op korte afstand van de woning. Voorzieningen zoals een winkelcentrum, sporthal of buurthuis zijn bij uitstek plekken waar wijkbewoners elkaar ontmoeten. Hier worden op een natuurlijke manier verbindingen gelegd. De aanwezigheid van voorzieningen alleen is echter niet voldoende. Een goede zichtbaarheid, uitstraling en kwaliteit zijn minimaal net zo belangrijk om echt bij te dragen aan een prettig woonklimaat.

Vertrekpunten voor wijkontwikkeling
Op basis van een uitgebreide analyse van het bestaande voorzieningenaanbod, het vigerende beleid en actuele ontwikkelingen hebben we de huidige situatie en de vele reeds gemaakte plannen in beeld gebracht. Deze analyse is getoetst tijdens werksessies met onder andere ondernemers, bewonersverenigingen, schoolbestuurders en welzijnsorganisaties. Op hoofdlijnen is geconcludeerd dat het bestaande voorzieningenaanbod sterk versnipperd is en dat de huisvesting en invulling van voorzieningen van matige kwaliteit is. Opvallende uitzonderingen op deze regel zijn de ondernemers en organisaties die op de troepen vooruitlopen, zoals het Suite Hotel Pincoffs, het zorgcluster in het Tramhuis en creatief centrum Villa Zebra. In de omgeving van het Rosepark treffen we bovendien al een cluster met buitensportaccommodaties aan. Net buiten het plangebied speelt de wens om een zwembad en een grote sporthal te bouwen.

Resultaat
Met de betrokkenen zijn vertrekpunten geformuleerd voor de toekomstig gewenste situatie:

• Om inwoners van de Kop van Feijenoord te stimuleren meer te bewegen is het van belang dat er in hun eigen woonomgeving laagdrempelige sportvoorzieningen worden gerealiseerd. Alle kinderen in de Kop van Feijenoord verdienen dezelfde ontwikkelingskansen. Samenwerking tussen onderwijs, kinderopvang en omgeving (sport, kunst, welzijn) levert hieraan een bijdrage. Vertrekpunt is dat deze samenwerking in de toekomst optimaal wordt gefaciliteerd door huisvesting in multifunctionele accommodaties.
• Voorzieningen moeten duurzaam (langjarig) te exploiteren zijn. Dit betekent dat we op zoek zijn naar activiteiten die elkaar aanvullen. De vele verschillende activiteiten versterken elkaar door bij te dragen aan de exploitatie van de accommodaties. Een sportaccommodatie wordt haalbaar doordat het onderwijs er veel gebruik van maakt.
• Voor de sector zorg en welzijn in de Kop van Feijenoord staat het stimuleren en faciliteren van samenwerking tussen de ketenpartners hoog op de agenda. Fysieke clustering in multidisciplinaire gezondheidscentra is een middel om dat te realiseren.
• Voor de detailhandel zijn de aanwezigheid van sterke trekkers en een goede autobereikbaarheid belangrijke vertrekpunten voor de toekomstige situatie. Dit betekent versterken van de parkeerfunctie.
• Horeca is gebaat bij een onderscheidende locatie met voldoende passanten.
• Voor de verschillende bouwblokken hebben we programmatische voorstellen gedaan, waarvan de exploitatie een haalbare kaart is.
• Belangrijk resultaat is versterking van de sportfunctie:
  • de Persoonshal kan – als onderdeel van een brede school - in kleinere vorm worden herbouwd zodat deze geschikt is voor gebruik door het onderwijs en verenigingen. Bovendien ligt hier de logische koppeling met activiteiten in het Nassaupark.
  • Het sportcluster op het Rosepark kunnen we versterken met de bouw van een flinke binnensportaccommodatie die gebruikt kan worden door de onderwijsgebruikers uit de omgeving en voor individuele sport.
  • Tenslotte zijn er kansen voor verbreding van het Entrepotgebouw door aan de winkelfunctie bijvoorbeeld een fitnesscentrum toe te voegen. Hiermee vergroten we de aantrekkelijkheid van dit centrum.

Samenwerking met de opdrachtgever
Voor de Kop van Feijenoord is een veelbelovend stedenbouwkundig plan ontwikkeld. Hierbij hoort een voorzieningenprogramma dat financieel, ruimtelijk, maatschappelijk en economisch haalbaar is. Tegelijkertijd is een gezonde exploitatie van het te realiseren vastgoed voortdurend uitgangspunt geweest in het proces. ICSadviseurs heeft de betrokken partners gestimuleerd om kritisch te kijken naar de financiële dekkingsmogelijkheden, bezetting en benutting van ruimten, verantwoordelijkheden en risico’s zodat het voorzieningenprogramma behalve ambitieus ook realistisch is. Het ontwikkelde programma is inmiddels geoormerkt als een van de pijlers onder het te ontwikkelen Masterplan. Hiermee koersen de stakeholders doelgericht af op een prettige wijk met woonkwaliteit: Port Feijenoord.

Voor meer informatie: Ton Markink (06-2061 3215; tmarkink@icsadviseurs.nl) of Thierry van der Weide (06-1287 5745, tvanderweide@icsadviseurs.nl)