Gemeenten zijn huiverig geworden om te investeren in de profclubs in hun regio. Dat was de voornaamste conclusie uit het onderzoek naar de financiële relaties tussen gemeenten en BVO’s van afgelopen mei - uitgevoerd door de NOS - waaruit bleek dat de geldstroom vanuit gemeenten naar BVO’s sterk was geslonken de afgelopen jaren. De gemeente Enschede vormde daarop een uitzondering en verstrekte FC Twente in 2011 nog een forse lening voor uitbreiding van het stadion van de club. De gemeente Venlo daarentegen gaf in het onderzoek aan geen financiële relatie te hebben met haar club VVV Venlo. Sport Knowhow XL zocht contact met deze twee gemeenten en vroeg naar de achtergrond, waarde en details van het partnerschap met hun BVO’s.

Eén van de redenen voor de verminderende gemeentegeldstroom is volgens de NOS-onderzoekers dat gemeenten investeringen in betaald voetbal steeds vaker als een 'bodemloze put' beschouwen vanwege slechte ervaringen uit het verleden. Een andere reden is de strengere controle van de Europese Commissie (EC) de afgelopen jaren op ongeoorloofde staatssteun, formeel gedefinieerd als het 'niet volgens de regels van het EG-gedrag verstrekken van directe overheidssubsidies aan ondernemingen'. Bij verstrekking van ongeoorloofde staatssteun is niet duidelijk aantoonbaar dat de overheid een voordeel uit de steun zou kunnen behalen.

Afgelopen jaar merkten voetbalclubs PSV, NEC, Willem II, MVV en FC Den Bosch de verharde opstelling van het dagelijks bestuur van de EU. De EC oordeelde op basis van eigen onderzoek dat er bij de vijf clubs sprake was van ongeoorloofde staatssteun van gemeente aan BVO. Wanneer na hoger beroep het EC-oordeel blijft staan, volgen sancties voor de betrokken clubs en gemeenten.

Geen vrees
De gemeente Enschede vreest met haar steun aan FC Twente niet rood omcirkeld te worden in de papieren van de EC. Ook niet nu het Europese bestuursorgaan overeenkomsten tussen private partijen en overheden steeds grondiger onder de loep neemt en collega-gemeenten extra voorzichtig zijn met het ondersteunen van hun BVO’s. In 2011 leende de gemeente Enschede 20 miljoen euro aan FC Twente voor uitbreiding van de Grolsch Veste. Ed Wallinga is wethouder Zorg & Welzijn, Sport en Wijkontwikkeling van de gemeente Enschede. Hij legt uit waarom die lening geen ongeoorloofde staatsteun is.

Volgens Wallinga is de rente voor de lening samengesteld uit de rente die de gemeente voor een gelijksoortige lening zou betalen, plus een marktconforme renteopslag. De renteopslag van de gemeentelijke geldlening is gelijk aan de opslag die een bankenconsortium in rekening brengt voor de lening die zij in een eerdere stadium hebben verstrekt aan FC Twente, aldus Wallinga. “Van staatssteun is daarom geen sprake.”

Ook heeft de gemeente Enschede clausules bedongen om haar lening terug te krijgen, wanneer FC Twente het geleende bedrag eventueel niet terug zou kunnen betalen. FC Twente is eigenaar van het stadion in Enschede en het stadion is daarom geen eigendom van de gemeente, maar de gemeente Enschede heeft wel het eerste recht van hypotheek op het gehele stadion om zo de risico’s ten aanzien van de verstrekte lening te minimaliseren, verklaart Wallinga. De club heeft de lening inmiddels gedeeltelijk terugbetaald.

Naast de marktconforme rente en eerste recht van hypotheek, heeft de gemeente Enschede met FC Twente formele werkafspraken gemaakt die samenhangen met de verstrekte lening. Wallinga: “Die afspraken zijn vastgelegd in alle financieringscontracten. Daarnaast vindt regulier een bestuurlijk overleg plaats tussen clubleiding en college van B&W. Hierin worden alle onderwerpen besproken die beide partijen raken zoals de financiën, maar ook zaken als veiligheid.”

Geen directe relatie
Ook in Venlo maakt de gemeente zich geen zorgen om een telefoontje van de EC. Sinds 2002 kiest de Limburgse gemeente er bewust voor om geen directe financiële band of contractuele verplichtingen met haar BVO VVV Venlo te onderhouden. Wethouder Ramon Testroote van Sociale Infrastructuur en Sport legt uit waarom niet. “Wij wensen als gemeente transparant te handelen, op afstand van de BVO”, zegt hij helder. Sinds die nieuwe koers investeerde de gemeente niet meer direct in de profclub. In 2002 leverde de gemeente nog wel een bijdrage van 2,8 miljoen euro aan grootschalige renovatie van Seacon Stadion - De Koel, maar stortte dat bedrag op de rekening van de vastgoedbeherende Stichting Stadion VVV.

Testroote: “Die Stichting opereert los van de BVO VVV en werkt op basis van haar eigen stichtingsdoelstelling van vastgoedbeheer en exploitatie van het complex. De Stichting stelt het complex tegen de door haar zelfstandig vastgelegde afspraken en voorwaarden aan de BVO beschikbaar.”

De zakelijke relatie tussen gemeente Venlo en haar BVO wordt gekenmerkt door de huurovereen-komsten tussen beide partijen: VVV huurt twee gemeentelijke sportparken van de gemeente Venlo voor trainingen en wedstrijden van haar volledige jeugdafdeling en voor trainingen van de eerste selectie. Testroote: “Deze parken worden daarnaast ook gebruikt door reguliere amateurverenigingen. Er is sprake van gezamenlijk gebruik van de voorzieningen. Jaarlijks maakt VVV tegen een marktconforme prijs gebruik van deze velden. Hiervoor is een gebruiksovereenkomst opgesteld en dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd.”

Testroote benadrukt dat er sinds 2002 geen sprake meer is van subsidies of leningen aan de profclub. Wel heeft de gemeente in 2006 een - volgens de wethouder - marktconforme garantstelling afgegeven ter hoogte van 200 duizend euro voor de aanleg van een grassmasterveld (een combinatie van kunst- en natuurgras) in De Koel. Inmiddels heeft de club dit veld zelf vervangen door kunstgras. De gemeente heeft hier geen aandeel en/of zeggenschap in gehad.

De beperkte samenwerking tussen de BVO VVV Venlo en de gemeente Venlo, lijkt te suggereren dat de gemeente Venlo het maatschappelijk belang van profvoetbal in haar regio niet hoog op de beleidskalender heeft staan. Testroote benadrukt dat het tegenovergestelde het geval is.

VIA VVV
In 2010 werd de stichting VIA VVV opgericht om de maatschappelijke betekenis van VVV Venlo structureel vorm te geven. De gemeente is een van de medeoprichters van het initiatief en Testroote zetelt zelf in de Raad van Toezicht van de stichting. Hij legt de oorsprong van de stichting uit. “VVV Venlo is een ambitieuze, maar realistische club: de club voelt zich verbonden met de regio maar kan juist ook de verbindende partij zijn. De spelers en medewerkers van de club ervoeren deze verbondenheid en wilden zich middels VIA VVV inzetten om haar maatschappelijke ambities te realiseren. VIA VVV streeft ernaar om met verschillende partners zoals gemeenten, woningcorporaties, onderwijsinstellingen bij te dragen in gezonde en leefbare wijken.”

De gemeente Venlo ondersteunt de stichting onder meer via het verlenen van een subsidie voor het inzetten van buurtsportcoaches. Ook ‘leent’ de gemeente een combinatiefunctionaris uit aan VIA VVV voor de coördinatie en uitvoering van maatschappelijke projecten. Volgens Testroote levert de stichting met haar projecten een bijdrage aan de realisatie van gemeentelijke beleidsdoelen.

Scoren in de wijk
In Enschede werken gemeente en BVO op maatschappelijk vlak ook intensief samen. Onder meer op basis van de werkafspraken tussen club en gemeente werkt de gemeente Enschede samen met FC Twente in het maatschappelijke programma ‘Scoren in de wijk’, waarmee de club zich maatschappelijk inzet voor de stad. Net als Testroote is wethouder Ed Wallinga van mening dat FC Twente op die manier bijdraagt aan de doelen van het gemeentelijke sportbeleid.

Wel benadrukt Wallinga dat FC Twente al eerder was begonnen met de realisatie van haar eigen maatschappelijke doelstellingen. De club ziet zichzelf als afspiegeling van de samenleving en wil vanuit die filosofie haar verantwoordelijkheid nemen, volgens de wethouder. Sinds 2005 werken club en gemeente samen in het maatschappelijke programma, dat van oorsprong focust op sociaal-maatschappelijke projecten in de wijken van Enschede maar de laatste jaren uitbreidt naar de Regio Twente. Voorbeelden van projecten zijn voetbalcursussen voor basisscholen, gezondheidsprogramma’s en projecten die sportparticipatie moeten stimuleren.

Trots van de regio
Wallinga benadrukte in het NOS-onderzoek het belang van FC Twente voor haar regio en verdedigde de investeringen van zijn gemeente in de club. Hij verantwoordt die scherpe reactie op het onderzoek.

“FC Twente is van groot belang voor de streek. Het is namelijk een van de grootste werkgevers van de regio en verder komt iedereen samen in de Grolsch Veste: van de supporters tot aan het bedrijfsleven en bestuur. De club is onlosmakelijk verbonden met Twente en met Enschede. In het kader van citymarketing is het dus een belangrijke partij. Al die positieve kenmerken hebben we maar eens te meer gezien toen Twente in 2010 landskampioen werd. Deze club is maatschappelijk zeer actief en heeft een zeer sympathieke uitstraling. Dat verklaart waarom overal in Nederland zo’n gejuich opging toen FC Twente de landstitel in de wacht sleepte”, aldus Wallinga.

Wethouder Testroote van Venlo ziet een gelijksoortig maatschappelijk belang van profvoetbal voor zijn regio. “De maatschappelijke stichting VIA VVV is een mooi visitekaartje voor de stad Venlo en geeft aan dat een BVO naast de sportieve uitdaging ook een bijdrage wil leveren aan de maatschappelijk opgaven die er in de samenleving heersen. Een BVO, in dit geval VVV Venlo spreekt aan in de samenleving en met name jeugd en jongeren kijken op tegen de voetballers van de club. Door het ‘merk’ VVV Venlo in te zetten voor maatschappelijke projecten, krijg je veel voor elkaar in de samenleving.”

De Venlose wethouder noemt diverse projecten als voorbeelden van die maatschappelijke impact. Zo focust het project ‘SportMPower’ op VMBO-jongeren die via steun van VVV-spelers loopbaan- en sportlessen kunnen volgen. Het project blijkt voortijdige schooluitval succesvol terug te dringen. Met de ‘VVV-Venlo BuurtBattle’ organiseert VIA VVV voetbalwedstrijden in de Venlose wijken voor jeugd en jongeren. Punten worden niet alleen gescoord met doelpunten, maar ook via Fair Play en het doen van buurtbijdragen, zoals het helpen van ouderen met boodschappen.

Maatschappelijke activiteiten uitbouwen
VIA VVV focust haar inspanningen met name op de gemeente Venlo, maar als het aan Testroote ligt, wordt het invloedsgebied van de stichting uitgebreid over de regio Noord-Limburg. “Zeven regiogemeenten werken nu samen vanuit het Regioplan Sport aan sportieve en maatschappelijke ambities in de regio. VIA VVV kan hier een wezenlijke bijdrage aan leveren”, zegt hij.

In Twente wordt ook volop gekeken naar mogelijkheden om het voetbalpartnerschap uit te breiden. Hoewel Enschede al veel samenwerkt met FC Twente, ziet Wallinga nog mogelijkheden voor uitbreiding. “We nemen deel aan het maatschappelijk plein, een ontmoetingsplek voor bedrijven, instellingen, inwoners van de stad in de Grolsch Veste. Dit plein kan nog meer benut worden door het bijvoorbeeld samenbrengen van werkzoekenden en werkgevers. Ook is er de mogelijkheid om werkzoekenden of mantelzorgers eens een fraaie voetbalwedstrijd bij te laten wonen. Daarnaast willen we het project ‘Scoren in de wijk’ stevig borgen.”

Gemeente Enschede en FC Twente blijven dan ook intensief samenwerken in hun maatschappelijke programma. Momenteel lopen er een tiental projecten waarin FC Twente en de gemeente Enschede samenwerken, verdeeld over de thema’s sport, gezondheid, scholing en betrokkenheid. Zo verrichtte FC Twente-middenvelder Robbert Schilder in april nog de aftrap van het project ‘Samen gezond met FC Twente’, waarin de partners met onderwijs- en zorginstellingen samenwerken en via het organiseren van sportactiviteiten voor kinderen en ouders zich richten op het verbeteren van leerresultaten, gezondheid en ouderbetrokkenheid in de Enschedese wijk Pathmos.

Graffiti
Ook kent de samenwerking tussen FC Twente en de gemeente Enschede inmiddels een aantal afgeronde projecten. Zo verfristen de club en gemeente in 2009 de fietstunnel onder station Drienerlo, op steenworp afstand van de Grolsch Veste. Het project ontstond na een brief van een wijkbewoner, die vond dat de tunnel geen uitstraling had en een onveilig gevoel gaf. Vervolgens mobiliseerde FC Twente haar supporters om met hen te bepalen hoe de tunnel eruit moest gaan zien. De gemeente legde een waterterras aan voor de tunnel en wijkbewoners hielpen met het inkleuren van de muren met graffiti.

Sindsdien sieren Tukkerse clubiconen als Blaise Nkufo en Jan Jeuring de tunnelmuren en wordt de tunnelingang richting het stadion gekenmerkt door een beeltenis van de onder Twentefans iconische suppoost Jan Bouwmeester. Supporters en wijkbewoners zijn nog altijd enthousiast over de gemeentegraffiti. Wallinga hoopt nog een veelvoud aan soortgelijke projecten met de BVO in de toekomst af te ronden. Een wens die wethouder Testroote van Venlo, over de samenwerking met respectievelijk de stichting VIA VVV, deelt.

Voor meer informatie: FC Twente-project Scoren in de wijk, VIA VVV