door: Roelof Jan Vochteloo | 17 april 2012
Voetbal en homo’s. Ook in 2012 is het nog altijd geen vanzelfsprekende combinatie. Huub ter Haar van de Alliantie Gelijkspelen roept de KNVB, Meer dan Voetbal en de VVCS op om een voortrekkersrol te gaan vervullen op het gebied van homo-acceptatie. “Uitspreken dat iedereen welkom is, is onvoldoende. Acceptatie moet je actief organiseren.”
Ter Haar is de auteur van het in 2008 verschenen boek Gelijkspel, een serie portretten van homoseksuele (oud-)topsporters. Daarna portretteerde hij actieve topsporters in de serie ‘Uit de kast’, in het magazine Helden. De woordvoerder van de Alliantie Gelijkspelen en projectmedewerker van de John Blankenstein Foundation zette zich op die manier in voor het zichtbaar maken van rolmodellen, maar hij kwam erachter dat er voor de acceptatie van homo’s in de sport veel meer nodig is dan dat.
Onlangs gaf hij samen met topkorfballer Casper Boom een lezing aan de Academie voor Lichamelijke opvoeding in Amsterdam. Ter afsluiting vroeg hij aan de groep van honderdvijftig studenten wie er openlijk homoseksueel kan zijn. “Ik zag drie of vier meisjes hun hand opsteken en geen enkele jongen. Vreemd, want in Nederland is tien procent niet-uitsluitend hetero.” Het bevestigde maar weer eens wat Ter Haar al wist. “Men beweert dat er openheid is en dat iedereen gelijk is , maar dat is nog geen garantie om vanzelfsprekend open te kunnen zijn over je seksuele voorkeur.”
Betaald voetbal
Volgers Ter Haar laat ook in het Nederlandse voetbal de acceptatie nog te wensen over. Hij refereert aan FC Twente-voorzitter Joop Munsterman, die onlangs in dagblad Trouw stelde dat homo-acceptatie in het voetbal geen issue is. “Het is wel een issue, omdat het blijft bij vrijblijvendheid. Het probleem is dat nog niemand actief werk maakt van homo-acceptatie. Uitspreken dat iedereen welkom is, is onvoldoende. Acceptatie moet je actief organiseren.” De Alliantie Gelijkspelen bestaat uit zes samenwerkende homo- en sportorganisaties en probeert die acceptatie zowel in het betaald als in het amateurvoetbal te stimuleren. “In het betaald voetbal is de druk van media en geld veel groter. Met Ajax en FC Twente had ik afspraken gemaakt over een campagne, maar twee weken voordat deze zou beginnen heeft Ajax de stekker eruit getrokken. De club voerde als argument aan dat de fans het niet wilden.”
Ter Haar haalt nog een ander voorbeeld uit de hoofdstad aan. “Onlangs zijn spelers van Ajax gevraagd om een boek in ontvangst te nemen waarin de relatie tussen twee voetbaljongens beschreven wordt. Niemand wilde. Profvoetballers willen het maximale uit hun loopbaan halen en kunnen niet overzien welke gevolgen het heeft als zij zich uitspreken ten gunste van één zo’n groep.” Ook kent hij een aantal scheidsrechters uit het betaald voetbal - homo en hetero - die niet over dit onderwerp naar buiten willen treden omdat ze als scheidsrechter willen excelleren. “Ik heb daar begrip voor. Als leiderschap ontbreekt, dan blijft iedereen zich stilhouden. Als ik Wensley Garden - oud-voetballer van Helmond Sport en de eerste Nederlandse profvoetballer die uit de kast kwam - mag citeren, dan is er in het Nederlandse betaald voetbal in twintig jaar tijd niets veranderd.”
“Engeland en Duitsland zijn veel actiever op dit vlak. In Engeland roept de overheid de FA-clubs op het matje. Zij moeten nu een plan overleggen, ook met de Olympisch Spelen en de bijbehorende gedachte in het vooruitzicht. In Duitsland is Theo Zwanziger - de voorzitter van de Duitse voetbalbond - echt een boegbeeld op dit gebied. Hij bezoekt thema-avonden en werkt mee aan onderzoeken over dit onderwerp. Dat lijkt heel bijzonder, maar eigenlijk doet hij daarmee gewoon zijn werk.”
Amateurvoetbal
In het amateurvoetbal spelen de media en het geld bijna geen rol en volgens Ter Haar hangt in deze wereld de mate van acceptatie sterk af van de clubcultuur. Hij gaf laatst een lezing waarbij een clubvoorzitter aangaf dat hij het ‘homoschelden’ dolgraag uit zijn club zou bannen, maar dat hij bang was dat hij dan de helft van zijn leden zou verliezen. “Geloofsbeleving, etniciteit, het wijkniveau en de mate waarin een club ruimte geeft aan diversiteit: het zijn allemaal zaken die een clubcultuur vormen. Die cultuur kun je niet van vandaag op morgen veranderen. Je lost dit probleem ook niet op met een enkele campagne, maar dit thema moet onderdeel worden van een integrale aanpak. Het is nu zaak dat de KNVB, Meer dan Voetbal en VVCS een voortrekkersrol gaan oppakken. Daar willen wij ze graag bij ondersteunen, want acceptatie gaat niet vanzelf.”
Volkssport
Volgens Ter Haar moeten er in het betaald en amateurvoetbal drie dingen gebeuren. “Eerst moet duidelijk worden gemaakt dat acceptatie van homo- en biseksuelen in het belang van het voetbal is. Bestuurders zien het onderwerp nu vooral nog als een belasting, als wéér een thema erbij. Voetbal is een volkssport. Voetbal is van iedereen, dus ook van homo’s. Het is dan ook heel logisch dat je niet alleen zegt dat bijvoorbeeld moslimjongeren welkom zijn, maar ook jongeren die toevallig op iemand van hetzelfde geslacht vallen. Dat is geen luxe, want de helft van alle homo-jongeren overweegt zelfmoord. Als zij op hun sportclub een positief geluid ervaren, heeft dat impact.”
“De tweede stap is dat de KNVB het thema actief uitdraagt en aangeeft wat er te doen staat: namelijk het organiseren van acceptatie. Mensen die er toe doen - zoals de voorzitter van de KNVB, de directie, het hoofd opleidingen en trainers - moeten dit thema op geëigende momenten echt neerzetten. In interviews, columns, blogs, op websites, tijdens bijscholingen. Daarbij gaat het niet per se om het zichtbaar maken van homo’s, dat is slechts een neveneffect.”
Handreiking
“Tot slot dienen de clubs hulp te krijgen bij het organiseren van homo-acceptatie. Hiervoor heeft de Alliantie Gelijkspelen tools ontwikkeld. Zo heeft de John Blankenstein Foundation een handreiking voor amateurclubs gemaakt, getiteld 'Onze club is er voor iedereen. Ook voor homo’s'. Daarin wordt duidelijk gemaakt waarom het in het belang van voetbal is en wat jij kunt doen als lid of als vrijwilliger van die club.” Volgens Ter Haar kunnen ook bestuurders veel doen: vertrouwenspersonen aanstellen en een duidelijk statement afgeven dat alle leden welkom zijn, ook homoseksuele. “Nu zie je nog dat een bestuurder in de privésfeer wel enkele homo’s kent en daar prima mee omgaat, maar dat hij dit thema op het voetbalveld met ongemak hanteert of negeert.”
Hij sluit af met het onderuithalen van het clichébeeld dat homo’s helemaal geen zin hebben in een teamsport. “Zeventig procent van de niet-heteroseksuele mannen wil wel een teamsport beoefenen, maar slechts twintig procent doet dit daadwerkelijk. De overige vijftig procent heeft niet het gevoel van veiligheid ervaren en is daarom afgehaakt. Dat geeft wel aan hoe groot het probleem nog altijd is in de Nederlandse sportwereld.”
Voor meer informatie: www.alliantie-gelijkspelen.nl